Ciąża pozamaciczna (ektopowa): przyczyny, objawy i zagrożenia

Dobra wiadomość jest taka, że ciąże ektopowe zdarzają się rzadko. Niemniej jednak, gdy wystąpią, wymagają opieki medycznej, dlatego na wszelki wypadek warto być doinformowanym. Dowiedz się więcej o ciąży ektopowej i jej objawach oraz czynnikach ryzyka i możliwościach leczenia.

Czym jest ciąża ektopowa?

W typowej ciąży, która rozwija się prawidłowo, zapłodniona komórka jajowa przesuwa się przez jajowód w kierunku macicy, gdzie zagnieżdża się i zaczyna rosnąć. W przypadku ciąży ektopowej zapłodniona komórka jajowa zagnieżdża się poza macicą. Ciąże ektopowe są dość rzadkie — stanowią zaledwie 2 procent ciąż. W ponad 90 procentach ciąż ektopowych zapłodniona komórka jajowa osadza się w ścianie jajowodu. Takie zjawisko nazywa się ciążą jajowodową. Czasami komórka jajowa ulega implantacji w jajniku, szyjce macicy lub jamie brzusznej. Ponieważ wyłącznie macica może pomieścić rosnący zarodek, w takich przypadkach ciąża nie może się rozwijać.

Ciąża jajowodowa może doprowadzić do pęknięcia jajowodu, powodując krwawienie wewnętrzne. Wymaga to natychmiastowej pomocy lekarskiej, ponieważ może zagrażać życiu.

Często możesz też spotkać się z takimi terminami, jak ciąża „pozamaciczna” i „wewnątrzmaciczna”. Ciąża pozamaciczna to inna nazwa ciąży ektopowej, a ciąża wewnątrzmaciczna ma miejsce wtedy, gdy zapłodniona komórka jajowa prawidłowo zagnieździła się w błonie śluzowej macicy.

U kobiet, które zaszły w ciążę poprzez zapłodnienie in vitro (IVF), istnieje 1 procent szansy na wystąpienie tak zwanej ciąży heterotopowej. W takim przypadku jednocześnie dochodzi do ciąży wewnątrzmacicznej i ciąży pozamacicznej. U kobiet, które zaszły w ciążę w sposób naturalny, ryzyko to jest znacznie niższe i waha się od 1 na 4000 do 1 na 30 000.

Objawy ciąży pozamacicznej

Rozpoznanie objawów może być trudne, ponieważ mogą pojawić się one bardzo wcześnie — w czasie, gdy być może jeszcze nie wiesz, że jesteś w ciąży. Ponadto niektóre z tych objawów są również oznakami zdrowej ciąży, które możesz odczuwać w pierwszym trymestrze. Mimo że ryzyko wystąpienia ciąży ektopowej jest niskie, warto znać jej wczesne objawy:

• Wrażliwe piersi

• Ból brzucha

• Nieprawidłowe krwawienie z pochwy. Krwawienie na wczesnym etapie ciąży może być związane z zagnieżdżeniem zarodka, dlatego skonsultuj się z lekarzem.

• Ból w dolnym odcinku kręgosłupa

• Lekki ból lub skurcze w brzuchu lub miednicy. Jeśli poczujesz te objawy, powiedz o nich lekarzowi.

Poważne objawy

W miarę jak ciąża się rozwija, objawy mogą się nasilać. Natychmiast skontaktuj się z lekarzem lub udaj się do szpitalnego oddziału ratunkowego, jeśli odczuwasz:

• Ostry ból w miednicy, brzuchu lub ramieniu

• Osłabienie, zawroty głowy lub omdlenie. Zawroty głowy lub zamroczenie mogą wystąpić w wyniku krwawienia wewnętrznego spowodowanego pęknięciem jajowodu.

Pamiętaj, że najlepiej skonsultować się z lekarzem w celu postawienia diagnozy.

Diagnoza

Lekarz może postawić diagnozę na podstawie badania ultrasonograficznego, sprawdzając, gdzie rozwija się ciąża, i/lub wykonać badanie krwi w celu zmierzenia poziomu hormonu ciążowego hCG. W niektórych przypadkach trudno jest uzyskać natychmiastowy wynik i konieczne jest wykonanie kolejnego badania po kilku dniach. Czasami lekarz może zauważyć ciążę ektopową podczas pierwszego badania USG.

Leczenie ciąży pozamacicznej

W ciąży pozamacicznej zapłodniona komórka nie może sama się przemieścić ani zostać przemieszczona do macicy. Ponadto zarodek nie może rozwijać się poza macicą. Dlatego leczenie polega na przerwaniu ciąży poprzez zabieg chirurgiczny lub leczenie farmakologiczne. Lekarz wyjaśni, która metoda jest dla Ciebie najlepsza.

Leczenie farmakologiczne

W leczeniu ciąży pozamacicznej najczęstszym stosowanym lekiem jest metotreksat. Powstrzymuje on rozwój komórek zarodka, co przerywa ciążę. Następnie, w ciągu około czterech do sześciu tygodni, organizm kobiety wchłania tkankę ciążową. Tego typu leczenie pozwala uniknąć usunięcia uszkodzonego jajowodu i zabiegu chirurgicznego. Metoda ta jest zalecana, jeśli jajowód nie uległ pęknięciu i jeśli możesz stawiać się systematycznie na badania krwi w celu sprawdzenia poziomu hCG, aż do momentu, gdy nie będzie już go we krwi. Nie zaleca się stosowania leczenia farmakologicznego, jeśli karmisz piersią lub cierpisz na określone problemy zdrowotne.

Metotreksat może być podany w jednej lub kilku dawkach. Ryzyko pęknięcia jajowodu ustępuje dopiero po zakończeniu leczenia, więc jeśli zaczniesz odczuwać takie objawy, jak ostre bóle brzucha lub ramion, omdlenia lub osłabienie, natychmiast skonsultuj się z lekarzem, ponieważ mogą to być oznaki krwawienia wewnętrznego spowodowanego pęknięciem jajowodu. Skutki uboczne metotreksatu mogą obejmować nudności, wymioty, plamienie lub krwawienie z pochwy. Do momentu zakończenia leczenia najlepiej jest unikać ciężkich ćwiczeń fizycznych, witamin i pokarmów zawierających kwas foliowy, leków przeciwzapalnych, takich jak ibuprofen, współżycia i długotrwałego przebywania na słońcu.

Zabieg chirurgiczny

W przypadku pęknięcia jajowodu konieczny jest natychmiastowy zabieg chirurgiczny, ale operacja może być konieczna nawet wtedy, gdy nie doszło do pęknięcia jajowodu. Czasami ciążę pozamaciczną można usunąć z jajowodu, nie naruszając go, a niekiedy trzeba usunąć jajowód wraz z tkanką ciążową. Zazwyczaj stosuje się zabieg laparoskopowy. Wiąże się to z wykonywaniem małych nacięć w brzuchu w znieczuleniu ogólnym. Podczas zabiegu chirurgicznego usuwa się tkankę ciążową, a jajowód naprawia lub usuwa.

W nielicznych przypadkach może być konieczne wykonanie większego nacięcia brzucha, zazwyczaj gdy ciąża jest bardziej zaawansowana lub gdy podejrzewa się pęknięcie jajowodu.

Lekarz zaleci najlepszą metodę leczenia i wyjaśni wszystkie zagrożenia i skutki uboczne, które mogą obejmować krwawienie i infekcję po zabiegu chirurgicznym. Po zabiegu wymagana jest obserwacja pacjentki — lekarz dokładnie monitoruje powrót do zdrowia, między innymi, sprawdzając poziom hormonu hCG, aby upewnić się, że cała tkanka ciążowa została usunięta.

Przyczyny ciąży pozamacicznej

Do ciąży ektopowej dochodzi, gdy zapłodniona komórka jajowa nie może dotrzeć przez jajowód do macicy. Przyczyną mogą być zrosty tkanki jajowodu powstałe w wyniku przebytego zabiegu chirurgicznego, które blokują drogę komórki jajowej do macicy. Inne potencjalne czynniki to nieprawidłowy kształt lub zapalenie jajowodu, nieprawidłowy rozwój zapłodnionej komórki jajowej lub zaburzenia hormonalne.

Ciąża ektopowa - Czynniki ryzyka

Mimo że u ponad połowy kobiet, u których zdiagnozowano ciążę ektopową, nie występują poniższe czynniki ryzyka, prawdopodobieństwo wystąpienia ciąży ektopowej jest wyższe w przypadku:

• wcześniejszego wystąpienia ciąży ektopowej

• zabiegu chirurgicznego jajowodu, innych narządów miednicy lub jamy brzusznej

• przebytych określonych chorób przenoszonych drogą płciową

• przebytego zapalenia narządów miednicy mniejszej

• endometriozy.

Do innych czynników ryzyka ciąży ektopowej zalicza się:

• wiek powyżej 35 lat

• problemy z zajściem w ciążę w przeszłości

• palenie tytoniu.

Wsparcie psychiczne

To zupełnie naturalne, że w tym czasie odczuwasz niepokój, lęk czy żałobę, nawet jeśli tylko przez krótki czas wiedziałaś, że jesteś w ciąży. Również podczas leczenia możesz odczuwać zmęczenie czy objawy ciążowe, co może mieć wpływ na Twój stan emocjonalny. W takim przypadku warto zasięgnąć pomocy psychologa lub poszukać wsparcia na forach internetowych, gdzie z pewnością znajdziesz kobiety, które miały podobne doświadczenia. Dodatkowe wsparcie mogą zapewnić bliscy. Przeznacz więcej czasu na odpoczynek i rekonwalescencję po leczeniu, co pomoże Ci odzyskać siły fizyczne i pogodzić się z tym, co przeszłaś.

Zajście w ciążę po ciąży pozamacicznej

Jeśli zastanawiasz się, czy po ciąży pozamacicznej masz szansę na zdrową ciążę, porozmawiaj z lekarzem, który na podstawie wywiadu chorobowego najlepiej doradzi w tej kwestii. W przypadku gdy jajowód nie został naruszony istnieje duża szansa, że w przyszłości możesz zajść w zdrową ciążę; także gdy jeden z jajowodów został usunięty, do połączenia komórki jajowej i plemnika może dojść w drugim jajowodzie, skąd zapłodniona komórka jajowa trafi do macicy.

Pamiętaj jednak, że przebyta ciąża ektopowa zwiększa ryzyko wystąpienia tej nieprawidłowości po raz kolejny, dlatego przy następnych ciążach obserwuj objawy do momentu, aż lekarz potwierdzi, że komórka jajowa zagnieździła się we właściwym miejscu — w macicy.

Ciąże pozamaciczne zdarzają się stosunkowo rzadko, ale jeśli zauważysz jakiekolwiek niepokojące objawy, skonsultuj się lekarzem, aby zasięgnąć porady.