Kaszel u niemowlaka - jak rozpoznać, czy konieczna jest pomoc lekarza

Jeśli Twoje dziecko kaszle, prawdopodobnie zastanawiasz się, co wywołuje ten objaw. Choć jego dźwięk może brzmieć niepokojąco, zwykle nie oznacza nic poważnego. Co ciekawe, sam kaszel jest zdrowym i przydatnym odruchem, którego funkcją jest oczyszczanie dróg oddechowych. W większości przypadków kaszel dziecka można załagodzić za pomocą prostych domowych sposobów, czasem jednak może być oznaką choroby wymagającej leczenia.

To zupełnie naturalne, że pokasływanie u niemowlaka sprawia, że zastanawiamy się co na katar i (trwały lub sporadyczny) kaszel u niemowlaka podawały nasze prababcie lub ile może trwać kaszel u niemowlaka. Pamiętaj jednak, że domowe sposoby na kaszel powinny być jedynie uzupełnieniem kuracji zaleconej przez lekarza. Niezwłocznego kontaktu z lekarzem wymaga na pewno kaszel u noworodka. Katar i kaszel u niemowlaka bez gorączki również wymaga konsultacji, podczas której pediatra zdecyduje, czy potrzebny będzie syrop na kaszel dla niemowlaka, inhalacje, czy inny rodzaj kuracji. Warto wiedzieć, że znaczenie ma nie tylko rodzaj i przyczyna kaszlu, ale także wiek dziecka: innego leczenia wymaga kaszel u miesięcznego, 3-miesięcznego czy u rocznego dziecka.

Przeczytaj dalszą część artykułu, żeby dowiedzieć się czym charakteryzuje się suchy, mokry, krtaniowy, wykrztuśny, oskrzelowy czy dławiący kaszel u niemowlaka i dziecka, jakie mogą być jego przyczyny i sposoby łagodzenia.

Kaszel u niemowlaka i dziecka – przyczyny

Bezpośrednią przyczyną kaszlu jest na ogół podrażnienie dróg oddechowych. Gdy zakończenia nerwowe w gardle, tchawicy lub płucach wyczuwają podrażnienie, mechanizm obronny układu oddechowego próbuje wypchnąć podrażniającą go substancję przez drogi oddechowe. Kaszel pomaga więc utrzymać drożność dróg oddechowych, których podrażnienie wynika na ogół ze zwiększonej ilości śluzu, oczyszczającego i nawilżającego kanały nosowe. Podczas przeziębienia dodatkowa ilość śluzu gromadzi się w tylnej części gardła, podrażniając drogi oddechowe i wywołując kaszel. Kaszel zwykle związany jest z chorobami układu oddechowego, takimi jak przeziębienie, zapalenie oskrzelików, krup, grypa czy zapalenie płuc. Objaw ten może być także spowodowany alergią, połknięciem ciała obcego (jak mała zabawka lub orzech) lub wdychaniem substancji drażniących, takich jak opary farby lub dym tytoniowy.

Dlaczego kaszel nie zawsze brzmi tak samo?

Kaszel u niemowlaka czy dziecka nie zawsze brzmi tak samo: czasem jest suchy i szczekający, innym razem mokry i brzmiący, jakby wydobywał się z głębi płuc. Dźwięk kaszlu zwykle zależy od lokalizacji podrażnienia – na przykład podrażnienie tchawicy lub oskrzeli (rur, które rozgałęziają się od tchawicy do płuc) objawia się głębszym i bardziej szorstkim dźwiękiem kaszlu. Podrażnienie krtani powoduje z kolei, że kaszel brzmi jak szczekanie. Brzmienie kaszlu nie zawsze wskazuje jednoznacznie na jego przyczynę, choć może być ważną wskazówką. Ustalając przyczynę kaszlu dziecka lekarz weźmie również pod uwagę inne czynniki i objawy współwystępujące.

Rodzaje kaszlu

W poniższej tabeli przedstawiono różne rodzaje kaszlu i jego potencjalne przyczyny. Pamiętaj jednak, że w zależności od innych objawów i wieku pacjenta, kaszel może brzmieć inaczej, a dokładną i spersonalizowaną diagnozę może postawić tylko lekarz.

Leczenie kaszlu

Leczenie kaszlu u dziecka, o ile jest zalecane, zależy od jego przyczyny. Kaszel niemowlaka bez innych objawów może wymagać innego leczenia niż kaszel, któremu towarzyszy gorączka i katar. Inny lek zostanie przepisany przez lekarza na kaszel spowodowany alergią, jeszcze inny na infekcję wirusową. W większości przypadków zakażenie wirusowe trzeba „odchorować”, a kaszel ostatecznie ustąpi, gdy minie infekcja. Pamiętaj, że nie zaleca się podawania dziecku żadnych dostępnych bez recepty leków na kaszel lub przeziębienie bez uprzedniej konsultacji z lekarzem.

Domowe sposoby na kaszel u niemowlaka i dziecka

Zastanawiasz się, czy kaszel u dziecka sam przejdzie i czy są jakieś domowe sposoby na kaszel u niemowlaka? Chciałabyś wiedzieć, co na suchy czy krtaniowy kaszel u niemowlaka polecały nasze prababki?

Najczęściej kaszel ustępuje samoistnie, ale każdy przypadek należy indywidualnie omówić z lekarzem pediatrą. Po konsultacji z lekarzem możesz także wypróbować poniższe sposoby, żeby Twoje dziecko poczuło się nieco bardziej komfortowo:

• Podawaj dziecku większą ilość płynów w celu utrzymania wilgotności dróg oddechowych i dobrego nawodnienia.

• Włącz nawilżacz powietrza, zwłaszcza jeśli powietrze w domu jest bardzo suche.

• Pomóż starszemu dziecku wziąć gorący prysznic przy zamkniętych drzwiach, tak by wytworzyło się dużo pary. Oddychanie ciepłym, wilgotnym powietrzem może pomóc złagodzić objawy kaszlu.

• W przypadku starszego dziecka, które kaszle w nocy, spróbuj podnieść wezgłowie łóżka.

Pamiętaj, że wszelkie domowe sposoby na kaszel u dziecka warto omówić z lekarzem.

WYRÓŻNIONY PRODUKT

Pampers Premium Care Pants

Choroby, którym towarzyszy kaszel

Żeby leczyć kaszel u dziecka, lekarz musi najpierw zdiagnozować jego przyczynę. Kaszel może być objawem wielu różnych chorób i dolegliwości, a każda z nich może wywoływać dodatkowe objawy. Przeczytaj dalszą część artykułu, z którego dowiesz się więcej na temat wymienionych chorób i schorzeń i poznasz listę innych objawów, które mogą im towarzyszyć.

Alergie

Objawy alergii:

• Kaszel alergiczny u niemowlaka: suchy i trudny do powstrzymania

• Zaczerwienione, swędzące i opuchnięte oczy

• Kichanie

• Katar

• Swędzenie nosa, uszu, ust i/lub gardła

• Obrzęk lub przekrwienie błony śluzowej nosa

• Świszczący oddech

• Ucisk w klatce piersiowej

• Skrócenie oddechu

Alergie mogą powodować przewlekły kaszel, który nie ustępuje przez długi czas. Gdy układ oddechowy jest podrażniony przez alergen, śluz spływa do tylnej części gardła, co może powodować suchy i trudny do powstrzymania kaszel. Czasem kaszel spowodowany alergią może powodować pojawienie się kataru w postaci przezroczystego śluzu. W zapobieganiu atakom alergii pomóc może podjęcie kroków w celu usunięcia z domu potencjalnych alergenów. Większość rodzajów alergii – choć powodują one duży dyskomfort – nie stanowi poważnego zagrożenia dla zdrowia, ale objawy alergii mogą łączyć się także z występowaniem astmy. W przypadku podejrzenia alergii, konieczne będzie badanie i testy zalecone przez lekarza, który na podstawie wyników postawi profesjonalną diagnozę i przedstawi dalsze zalecenia.

Astma

Objawy astmy:

• Świszczący oddech lub kaszel, występujący głównie w nocy lub wcześnie rano

• Świszczący oddech lub kaszel, mogący nasilać się w odpowiedzi na alergeny, czynniki drażniące lub z powodu intensywnego ruchu czy ćwiczeń fizycznych

• Skrócony oddech

Astma jest jedną z najczęstszych chorób przewlekłych dotykających dzieci. Chociaż objawy astmy mogą się różnić, charakterystyczny dla wszystkich cierpiących na nią pacjentów jest świszczący oddech i gwizd w klatce piersiowej podczas oddychania. Leczenie astmy u starszych dzieci może obejmować leki kontrolujące, które są przyjmowane za pomocą nebulizatorów, rozpylaczy lub inhalatorów. Jeżeli zauważysz u dziecka kaszel występujący wcześnie rano lub w nocy, skontaktuj się z lekarzem, który będzie w stanie ocenić, czy konieczna jest zmiana stylu życia lub przyjmowanie leków. Jeśli dziecko cierpi na astmę, pomocne może być podjęcie kroków w celu ograniczenia alergenów, które mogą wywoływać astmę w domu (np. nałożenie na materac i poduszkę dziecka pokrowca chroniącego przed roztoczami).

Zapalenie oskrzelików

Objawy zapalenia oskrzelików:

• Suchy, uporczywy kaszel u niemowlaka lub dziecka

• Lekka gorączka

• Katar lub zatkany nos

• Świszczący oddech

• Trudności w przełykaniu i ssaniu piersi lub smoczka

• Sine usta i opuszki palców

• Zassana skóra wokół żeber i mostka

Zapalenie oskrzelików to infekcja, która atakuje oskrzeliki, czyli małe rurki oddechowe wewnątrz płuc. Może ona powodować u niemowlaka i małego dziecka uporczywy, suchy kaszel. Ta powszechna choroba okresu wczesnodziecięcego dotyka głównie dzieci w wieku poniżej 2 lat. Zapalenie oskrzelików jest zwykle wywoływane przez syncytialny wirus oddechowy (RSV), który powoduje stan zapalny i obrzęk oskrzelików, co może utrudniać przepływ powietrza. Warto pamiętać, że zapalenie oskrzelików to nie to samo co zapalenie oskrzeli, które jest infekcją większych dróg oddechowych. Lekarz pediatra może zalecić leczenie zapalenia oskrzelików kroplami do nosa z solą fizjologiczną lub acetaminofenem. Jeśli zauważysz u dziecka oznaki odwodnienia, takie jak suchość w ustach czy zbyt rzadkie oddawanie moczu lub jeśli ma ono trudności z oddychaniem, natychmiast skontaktuj się z lekarzem.

Zadławienie

Objawy zadławienia:

• Nagły kaszel

• Problemy z oddychaniem

• Sapanie lub świszczący oddech

• Sinienie skóry

• Panika

• Niezdolność do mówienia, płaczu

• Wiotkość ciała lub utrata przytomności

Zadławienie to zamknięcie dróg oddechowych przez ciało obce. Nagły kaszel towarzyszący zadławieniu to naturalna reakcja organizmu, która ma sprawić, że kęs lub przedmiot, który spowodował zadławienie, zostanie usunięty z dróg oddechowych. Jeśli niemowlę lub dziecko kaszle dłużej niż kilka minut lub ma problemy z oddychaniem, należy natychmiast skontaktować się z lekarzem, żeby w bezpieczny sposób usunąć ciało obce. W żadnym wypadku nie wkładaj dziecku palców do gardła, ponieważ może to spowodować, że zostanie ono wepchnięte jeszcze głębiej. Żeby zapobiec przypadkom zadławienia, nie podawaj dziecku małych i twardych produktów spożywczych jak np. orzechy, nie zostawiaj dziecka bez opieki podczas posiłków i trzymaj wszystko, co może stanowić zagrożenie, poza jego zasięgiem.

Przeziębienie

Objawy przeziębienia:

• Mokry kaszel u niemowlaka i dziecka lub drażniący, suchy kaszel

• Katar

• Kichanie

• Gorączka

• Zmniejszony apetyt

• Ból gardła

• Drażliwość

• Powiększenie węzłów chłonnych

Jedną z najczęstszych chorób wywołujących kaszel jest przeziębienie, czyli infekcja górnych dróg oddechowych. Przeziębienia wywoływane są przez wirusy, przenoszone drogą kropelkową z zanieczyszczonych powierzchni lub dłoni. Objawy zwykle ustępują samoistnie w ciągu 7 do 10 dni, ale możliwe jest dłuższe utrzymywanie się objawów przypominających przeziębienie i przekształcenie się w inną chorobę np. zapalenie płuc. Jeżeli objawy nasilą się lub jeśli kaszel pojawi się u 3-miesięcznego lub młodszego dziecka, najbezpieczniej jest natychmiast skontaktować się z lekarzem. U noworodka przeziębienie może szybko przerodzić się w coś poważniejszego, dlatego warto uzyskać pomoc medyczną już przy pierwszych objawach.

Krup

Objawy krupu:

• Szczekający kaszel

• Kaszel u niemowlaka lub dziecka nasilający się w nocy

• Wysoki dźwięk wydawany podczas wdechu

• Zatkany nos

Krup jest stanem zapalnym krtani i tchawicy i może powodować szczekający kaszel u niemowlaka czy nieco starszego dziecka. Chorobę tę wywołuje wirus (zwykle wirus paragrypy) i najczęściej występuje u dzieci w wieku od 3 miesięcy do 3 lat, zwłaszcza w okresie jesienno- zimowym. Objawy krupu może załagodzić wdychanie ciepłego, nawilżonego powietrza (np. z parującej łazienki) lub przebywanie na zewnątrz. O ile pozwala na to pogoda, ulgę może przynieść też chłodne, nocne powietrze. W przypadku tej choroby lekarz dziecka może również przepisać leki zmniejszające obrzęk gardła i górnych dróg oddechowych.

Grypa

Objawy grypy:

• Nagła gorączka powyżej 38 stopni

• Dreszcze i drżenie ciała

• Ból głowy

• Bóle mięśni i stawów

• Zmęczenie

• Ból gardła

• Suchy, uciążliwy kaszel

• Katar lub zatkany nos

Grypa wywoływana jest przez wirusy, a jej objawy w dużym stopniu pokrywają się z objawami przeziębienia, są jednak dużo bardziej dokuczliwe. Objawy grypy zwykle ustępują samoistnie po około tygodniu lub dwóch, do tego czasu pomóc może picie dużej ilości płynów i odpoczynek. Lekarz pediatra po zbadaniu dziecka może zalecić także inne sposoby leczenia łagodzącego objawy grypy. Najlepszym sposobem ochrony dziecka przed grypą jest podawanie szczepionki chroniącej przed zarażeniem. Eksperci zalecają, żeby dzieci powyżej 6 miesiąca życia otrzymywały ją każdego roku przed rozpoczęciem sezonu grypowego, najlepiej do końca października.

Zapalenie płuc

Objawy zapalenia płuc:

• Gorączka

• Utrata apetytu

• Zmęczenie

• Bladość skóry

• Płaczliwość

• Uporczywy kaszel

• Szybki, utrudniony oddech

• Bóle w klatce piersiowej

• Świszczący oddech

• Sinienie ust lub paznokci

Powodem zapalenia płuc jest zwykle rozprzestrzenienie się infekcji wirusowej dróg oddechowych na płuca, choć może być ono także wywołane infekcją bakteryjną. Jednym z najbardziej charakterystycznych objawów zapalenia płuc jest uporczywy kaszel, któremu zwykle towarzyszy także gorączka, ból w klatce piersiowej i świszczący oddech. Jeśli podejrzewasz, że Twoje dziecko lub niemowlę może mieć zapalenie płuc, skontaktuj się z lekarzem. W przypadku zdiagnozowania zapalenia płuc, konieczna może być antybiotykoterapia lub inne leczenie. Pamiętaj o szczepieniu dziecka (w tym o szczepionce przeciwko pneumokokom), gdyż to właśnie szczepionki zapobiegają zakażeniom, które mogą prowadzić do zapalenia płuc.

Zapalenie zatok

Objawy zapalenia zatok:

• Kaszel w dzień i w nocy

• Wydzielina z nosa

• Opuchlizna wokół oczu

• Nieświeży oddech

• Bóle głowy

Infekcje zatok wywoływane są przez bakterie, które powodują stan zapalny w jednej lub kilku zatokach, ale mogą być również powikłaniem przeziębienia lub zapalenia alergicznego (szczególnie u dzieci w wieku powyżej 2 lat). Śluz z zatok może spływać z powrotem do gardła i wywoływać podrażnienie oraz kaszel. Wiele infekcji zatok można leczyć antybiotykami, więc porozmawiaj z lekarzem swojego dziecka, jeśli zauważysz u niego którykolwiek z powyższych objawów.

Krztusiec

Objawy krztuśca:

• Intensywny, uporczywy kaszel, którego nie da się powstrzymać

• „Krzyczący" dźwięk podczas oddychania lub kaszlu

• Duszność

• W pierwszych 1-2 tygodniach objawy przeziębienia

• Sinienie okolic ust

• Nieustający kaszel prowadzący do wymiotów

Krztusiec jest wywoływany przez bakterię krztuśca, która atakuje wyściółkę oskrzeli i oskrzelików – dróg oddechowych w płucach – powodując ich stan zapalny i zwężenie. Na chorobę tą najbardziej narażone są niemowlęta poniżej 1. roku życia. Niestety w ich przypadku, krztusiec może prowadzić do stanu zagrożenia życia, który wymaga leczenia szpitalnego. Dobrą wiadomością jest to, że krztuścowi u niemowląt można zapobiegać poprzez szczepienia. Jeśli dziecko zachoruje na krztusiec, infekcję można leczyć antybiotykiem, ale ważne jest, by została ona odpowiednio wcześnie wykryta. Jeżeli obawiasz się, że Twoje dziecko może cierpieć na krztusiec, natychmiast skontaktuj się z lekarzem. W przypadku tej choroby sam kaszel może trwać miesiącami, a nawet powrócić po okresie bezobjawowym. Ulgę mogą przynieść domowe sposoby na kaszel, takie jak korzystnie z nawilżacza powietrza z chłodną mgiełką.

Suchy i mokry kaszel u niemowlaka - kiedy do lekarza?

Zastanawiasz się, jaki kaszel u niemowlaka powinien niepokoić i kiedy kaszlące dziecko należy zabrać dolekarza?

W przypadku niemowląt poniżej 3. miesiąca życia, każdy kaszel lub przeziębienie wymaga konsultacji z lekarzem. Natychmiastowy kontakt z pediatrą jest konieczny (niezależnie od wieku dziecka) także w razie wystąpienia jednego z poniższych objawów:

• Problem ze złapaniem oddechu

• Kaszel pojawiający się nagle, któremu towarzyszy gorączka powyżej 38 stopni

• Kaszel utrudniający jedzenie lub spanie

• Bolesny i uporczywy kaszel, zwłaszcza jeśli towarzyszy mu odgłos krztuszenia się

• Kaszel, który powoduje wymioty lub sinienie skóry

• Kaszel spowodowany zakrztuszeniem się jedzeniem lub innym przedmiotem (czasami kaszel może rozpocząć się kilka godzin lub dni po połknięciu ciała obcego)

Jak zapobiegać kaszlowi?

Przyczyną kaszlu jest na ogół zakażenie wirusowe, więc najlepszą rzeczą, jaką możesz zrobić, żeby zapobiec kaszlowi u swojego dziecka, jest zapobieganie infekcjom wirusowym:

• Regularnie myj ręce swoje i swojego dziecka oraz upewnij się, że robią to również wszyscy członkowie rodziny i opiekunowie

• Zakrywaj usta i nos, gdy kaszlesz lub kichasz, wytłumacz mu jak i dlaczego należy to robić

• Natychmiast wyrzucaj zużyte chusteczki do kosza

• Naczynia i przybory kuchenne myj w zmywarce lub w gorącej wodzie ze środkiem do mycia naczyń

• Nie używajcie wspólnie szczoteczek do zębów, ręczników, sztućców ani szklanek

• Gdy maluch podrośnie, naucz go, by nie dotykał twarzy brudnymi rękami

• Dbaj o czystość klamek, blatów i zabawek

Jeśli kaszel dziecka spowodowany jest czymś innym niż infekcja wirusowa, lekarz objaśni Ci, jakiej kuracji będzie wymagać jego leczenie.

Podsumowanie

Podobnie jak ból gardła czy katar, kaszel jest jednym z objawów, które od czasu do czasu mogą pojawić się u dziecka. Chociaż zwykle nie stanowi on powodu do niepokoju, wszelkie kwestie dotyczące zdrowia i ewentualnego leczenia, należy omówić z lekarzem pediatrą.

Podczas choroby dziecka warto zwrócić szczególną uwagę na tulenie i całowanie maluszka, gdyż ta forma okazywania uczuć może sprawić, że poczuje się bardziej komfortowo. Dzięki odpowiedniej kuracji kaszel wkrótce ustąpi, a dziecko odzyska energię i dobre samopoczucie!

_{Jak powstał ten artykuł? Informacje zawarte w niniejszym artykule oparte są na poradach ekspertów publikowanych w wiarygodnych źródłach medycznych i rządowych: takich jak Amerykańska Akademia Pediatrii i Amerykańskie Kolegium Położników i Ginekologów. Treści udostępnione na tej stronie nie powinny zastępować profesjonalnej opieki lekarskiej. Zawsze konsultuj się z personelem medycznym w celu uzyskania pełnej diagnozy i ewentualnego leczenia.}